Cengiz Aytmatov

Cengiz Aytmatov , 12 Aralık 1928 Kırgızistan doğumlu Kırgız yazar, siyasetçi.

Kırgızistan’ın Talas eyaletinde bulunan Şeker Köyü’nde doğdu. Cengiz Han gibi büyük bir hükümdarın ismini aldı. Memur bir baba ve tiyatro sanatçısı bir annenin oğluydu. Cengiz Aytmatov babasını küçük yaşta Stalin’e kurban verdi.

Babasını da kaybettikten sonra küçük yaşta çalışmaya başlamak zorunda kaldı. Aytmatov’un gençliği Kırgızistan için zorlu günlere denk gelmektedir. 2. Dünya Savaşı’nın yaşandığı dönemde SSCB tüm insanların üzerinde derin etkiler bıraktı. Köydeki yetişkin erkeklerin savaşa çağrılması sebebiyle işler daha genç olanlara kalıyordu. Cengiz Aytmatov ilk olarak köyünde tarım makineleriyle ilgilendi, vergi tahsildarlığı yaptı.

Kazakistan’da Cambul Veterinerlik Teknik Okulu’nu bitirdi. Bişkek’te (Kırgızistan’ın başkenti) Frunze Tarım Enstitüsü’ne gitti, ancak daha sonra Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü’ne geçerek eğitim alanında değişiklik yapmış oldu.

Yazarın yaşadığı hayat eserlerine yansıdı. İlk olarak Pravda isimli bir gazetede yazıları çıkmaya başlamıştır. İlk hikayesi Gazeteci Cyuda‘dır (1952) , ardından Yüzyüze (1957) gelir. Yazılarının beğenilmesi ve ününün artması üzerine 1957 yılında Sovyet Yazarlar Birliği’ne kabul edildi. Cengiz Aytmatov 1963’te Lenin Ödülü’ne layık görüldü. Bu ödülü Dağlar ve Steplerden Masallar adlı kitabıyla kazandı. Bu kitapta yazarın ünlü hikayelerinden birisi olan Selvi Boylum Al Yazmalım da yer alıyordu.

Yalnızca yazar yönüyle değil siyasetçi yönüyle de çalışmalar yaptı. Sovyetler Birliği ve Rusya Federasyonu’nu (1990-1994), vefat ettiği tarihe (2008) kadar ise Kırgızistan Cumhuriyeti’ni büyükelçi olarak temsil etme görevini üstlendi.

Cengiz Aytmatov’un Cemile (1958) adlı eseri asıl olarak tanınmasını sağlayan eseridir. Novy Mir (Yeni Dünya) adlı dergide yayımlanan Cemile, “dünyanın en güzel aşk hikayesi” olarak övgü bulur. 2. Dünya Savaşı sırasında eşini savaşa gönderen bir kadının, eşi savaştayken yaşadığı hikayeyi anlatır. Cengiz Aytmatov’un ilk romanı ise Toprak Ana‘dır.

Cengiz Aytmatov’un eserlerinde 2.Dünya Savaşı’nın etkilerini oldukça görmek mümkündür. Ayrıca memleketi Kırgızistan’dan da buram buram toprak kokan manzaralar anlatır.

Cengiz Aytmatov 10 Haziran 2008’de Almanya’nın Nürnberg şehrinde, böbrek yetmezliği sebebiyle hayatını kaybetmiştir.

Yazarın eserlerinden bazılarını şöyle sıralayabiliriz; Zorlu Geçit ( 1956), Yüzyüze (1957), Cemile (1958), İlköğretmenim (1962), Elveda Gülsarı (1966), Beyaz Gemi (1970), Kırmızı Eşarp (1970), Fuji-Yama (1973), Gün Olur Asra Bedel (1980), Darağacı – Dişi Kurdun Rüyaları (1988), Dağlar Devrildiğinde – Ebedi Nişanlı (2007), Cengiz Han’a Küsen Bulut, Kızıl Elma, Hiroşimalar Olmasın, Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek, Çocukluğum.

MorKitaplık’ta yer alan Cengiz Aytmatov kitapları;

Toprak Ana